Shqipëria po përballet me një ekspansion të rëndësishëm të emigracionit, veçanërisht të brezit të ri. Ky fenomen është pasojë e faktorëve ekonomikë, socialë dhe politikë që kanë ndikuar në largimin masiv të të rinjve. Diskutimet e fundit mes ekspertëve në ciklin e emisioneve të UNFPA Albania, “Shpopullimi,” nxjerrin në pah disa nga arsyet kryesore që shtyjnë të rinjtë të kërkojnë mundësi të reja jashtë vendit.

Pse largohen të rinjtë?

Demografi Arjan Gjonça shpjegon se faktorët kyç për emigracionin e të rinjve janë kryesisht arsimimi dhe mundësitë e punësimit, të përmbledhura në konceptin e “një jetese më të mirë.” Për të rinjtë që dëshirojnë të studiojnë në universitete të huaja, është bërë më e realizueshme që të ndjekin këto aspirata për shkak të njohjes së diplomave në vendet pritëse, sidomos në vende si Gjermania. Punësimi jashtë vendit ofron kushte dhe paga më të larta, të cilat nuk janë të krahasueshme me ato në Shqipëri.

Sfidat e tregut shqiptar dhe mungesa e mundësive

Eksperti ekonomik Selami Xhepa e konsideron emigracionin e brezit të ri si dëshmi të dështimit të tranzicionit ekonomik dhe politik, që nuk ka krijuar mjaftueshëm mundësi për punësim. Ai vëren se ky dështim lidhet edhe me sistemin arsimor dhe shërbimet publike të papërshtatshme, të cilat nuk i përgjigjen nevojave të të rinjve për një karrierë të qëndrueshme pas diplomimit.

Efektet afatgjata të largimit të të rinjve

Sociologia Arjana Muçaj shton se largimi i të rinjve, që janë grupmosha më kontribuese për sistemin e sigurimeve dhe pensioneve, krijon një boshllëk të theksuar në tregun e punës. Kjo situatë kërkon politika të posaçme që mbështesin zhvillimin e arsimit profesional dhe që ofrojnë kushte konkurruese për të rinjtë në tregun e punës.

Kosto e jetesës dhe fuqia blerëse

Diferenca në koston e jetesës dhe fuqinë blerëse midis Shqipërisë dhe vendeve evropiane është një faktor tjetër kryesor. Sipas analizave në dokumentar, Enriko Ceko që i referohet Eurostat-it sqaron se fuqia blerëse e të rinjve shqiptarë është më e ulët se e bashkëmoshatarëve të tyre evropianë. Për shembull, një shqiptar mesatarisht shpenzon rreth 42% të të ardhurave për ushqim, ndërsa në Evropë kjo shifër është 13-14%. Kjo tregon presionin e lartë ekonomik për të rinjtë shqiptarë që përballen me një realitet të vështirë financiar.

Eksperiencat personale të emigrantëve shqiptarë

Intervistat me emigrantë si Adela Hysenllari në Lisbonë dhe Kosta Braçja në Londër sjellin një perspektivë të re për koston e jetesës dhe arsyet që çuan në vendimin e tyre për t’u larguar. Sipas tyre disa shpenzime si për ushqim dhe argëtim në vendet ku jetojnë janë më të leverdishme, pavarësisht pagave të larta. Por disa zëra të tjerë si p.sh.qiraja janë ndjeshëm më të lartë e në fund të muajit edhe për ta është pothuajse e pamundur të kursejnë diçka. Ndërkohë, disa të rinj, si Visar Mataj që është kthyer në Kukës për të kontribuar në komunitetin e tij, tregojnë se mbështetja familjare dhe dëshira për t’i dhënë diçka vendit janë faktorë që i mbajnë në Shqipëri.

Politikat dhe strategjitë për ndalimin e emigracionit

Albert Gajo dhe Arjana Muçaj theksojnë nevojën për politika të decentralizuara që mund të zhvillojnë ekonominë dhe shërbimet publike jashtë Tiranës. Sipas tyre, vendet si Holanda kanë ndërtuar modele zhvillimi për të rikuperuar rajonet e varfra, duke zhvendosur struktura qeveritare dhe ofruar shërbime publike në zona rurale. Kjo mund të shërbejë si shembull edhe për Shqipërinë, e cila duhet të fokusohet në krijimin e mundësive për të rinjtë në vend, si përmes mbështetjes së sektorit privat, ashtu edhe përmes zhvillimit të industrive të reja, si teknologjia dhe turizmi. Gjonça thekson shumë diversifikimin e ekonomisë bazuar mbi një politikë të zhvillim rajonal.

Largimi i të rinjve nga Shqipëria është një problem që kërkon ndërhyrje të menjëhershme dhe strategji afatgjata. Sipas ekspertëve, pa politika të qëndrueshme që ndihmojnë në përmirësimin e tregut të punës dhe rritjen e cilësisë së jetesës, shpopullimi do të vazhdojë. Shqipëria duhet të investojë në zhvillimin e rajoneve dhe të ofrojë kushte tërheqëse që i japin të rinjve një arsye për të qëndruar.

UNFPA:  Migracioni faktor i rëndësishëm për zhvillim

Për UNFPA, migracioni njihet si një faktor i rëndësishëm për zhvillim. Gjithashtu, migracioni është dhe rrjedhojë e natyrshme kur një vend përballet me mungesa të burimeve dhe mundësive. Për këtë arsye, UNFPA përpiqet të analizojë dhe nxisë të kuptuarin e potencialit zhvillimor që sjell migrimi në lidhje me kapitalin njerëzor, ekonomik dhe social, si edhe të nxisë përfshirjen e të rinjve në diskutim. Edukimi dhe punësimi, ose mungesa e mundësive për punësim, janë disa nga arsyet që përmenden shpesh. Ndër të tjera, UNFPA thekson rëndësinë që merr një diskutim dhe analizë e qenësishme midis arsimit dhe nevojave të tregut të punës për të bashkërenduar më mirë profilet që ofrojnë institucionet e arsimit të lartë për të plotësuar nevojat e tregut në Shqipëri, si edhe nevojën për të përmirësuar cilësinë e përmbajtjes së arsimit në të gjitha nivelet. Një vëmendje e veçantë duhet t’i jepet arsimit profesional të lidhur gjithashtu me nevojat e tregut të punës. Zhvillimi i Shqipërisë po hap mundësinë për të eksploruar më shumë këto nevoja dhe e paraqet të domosdoshme që arsimi profesional të riformatohet për t’iu përgjigjur nevojave të Shqipërisë dhe sektorëve.

© 2024, Pozitivi. All rights reserved.