Në Shqipëri, shumë të rinj e shohin studimin jashtë si hapin më të sigurt drejt një të ardhmeje më të mirë. Një diplomë e marrë në një universitet perëndimor vazhdon të perceptohet si garanci për sukses profesional dhe status shoqëror. Por në një realitet të globalizuar, ku universitetet ndërkombëtare po hapin degë në vend, lind pyetja: a ia vlen ende të ikësh jashtë për të studiuar, apo mund të ndërtosh një karrierë globale edhe nga Shqipëria?

Universitetet ndërkombëtare në Shqipëri

Në vitet e fundit, institucione të huaja të arsimit të lartë kanë vendosur kampuse në Shqipëri, duke ofruar programe të akredituara ndërkombëtarisht. Si shembull po marrim Rochester Institute of Technology – RIT Tirana, që ndjek të njëjtin kurrikulum si kampusi amerikan dhe ofron diplomë të vlefshme globalisht. Ky rast vjen si ilustrim i faktit se sot cilësia akademike ndërkombëtare mund të gjendet edhe brenda vendit.

Ky zhvillim i ri në sistemin arsimor shqiptar ka hapur një diskutim të rëndësishëm: nëse arsimi me standarde perëndimore është i aksesueshëm në Shqipëri, a mbetet “ikja jashtë” një domosdoshmëri apo bëhet një zgjedhje strategjike për përvojë dhe zhvillim personal?

Tregu i punës: diplomë apo aftësi?

Në një raport të OECD (2023), theksohet se punëdhënësit në vendet e rajonit po e vlerësojnë gjithnjë e më shumë përvojën e punës dhe kompetencat digjitale, përpara origjinës së diplomës. Me fjalë të tjera, “ku ke studiuar” po zëvendësohet ngadalë nga “çfarë di të bësh”.

Në këtë kontekst, programet e orientuara drejt tregut të punës, si teknologjia e informacionit, inxhinieria apo biznesi inovativ, kanë më shumë vlerë reale për punësim sesa një diplomë që mbetet thjesht simbol prestigji.

Sipas INSTAT, norma e papunësisë për të rinjtë 15–29 vjeç ishte 19.1% në fund të vitit 2024, ndërsa për grupmoshën 15–24 vjeç arriti në 25% (Macrotrends). Këto të dhëna tregojnë se sfida mbetet përgatitja praktike dhe përshtatja me kërkesat e tregut lokal dhe global.

Ikja si përvojë, jo si domosdoshmëri

Nga ana tjetër, studimet jashtë mbeten një përvojë e vlefshme për shumë të rinj. Ato ofrojnë mundësinë për të jetuar në një kulturë tjetër, për të ndërtuar rrjete profesionale dhe për të zhvilluar aftësi të pavarësisë personale. Por vendimi për të ikur duhet të bazohet në qëllime të qarta dhe të matshme — jo në perceptime apo presion shoqëror.

Nëse qëllimi është përvoja ndërkulturore dhe sfida e jetesës jashtë, zgjedhja është legjitime dhe e vlefshme. Por nëse qëllimi është vetëm një diplomë “e huaj”, pa analizuar realisht tregun e punës dhe koston e investimit, atëherë vendimi kërkon më shumë reflektim.

Një realitet i ri arsimor

Globalizimi i arsimit ka sjellë një realitet të ri: cilësia dhe vlefshmëria ndërkombëtare e diplomave nuk varen më nga distanca gjeografike. Universitetet ndërkombëtare që operojnë në Shqipëri e bëjnë të mundur që studentët të marrin njohuri dhe diploma të standardeve perëndimore pa lëvizur nga vendi.

Kjo nënkupton se të rinjtë shqiptarë nuk janë më të detyruar të zgjedhin mes “qëndrimit” dhe “largimit” për të arritur suksesin. Ata mund të ndërtojnë një karrierë konkurruese ndërkombëtare duke investuar në aftësi reale, eksperienca praktike dhe mendësi inovative, pavarësisht vendndodhjes së universitetit.

Në fund, pyetja nuk është më “ku do të studiosh”, por “çfarë vlere do të krijosh nga ajo që mëson”. Nëse arsimi është investim në njohuri, aftësi dhe zhvillim personal, atëherë vendndodhja është vetëm një detaj — jo përcaktuesi i suksesit.

© 2025, Pozitivi. All rights reserved.